شناسایی و تحلیل مفهوم ایثار در آیات و روایات و بررسی آثار تربیتی آن

ایثار، مقدم داشتن دیگری بر خود در کسب سود و منفعتی یا پرهیز از ضرر و زیانی است که نهایت برادری و دوستی بین دو نفر را نشان می دهد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل مفهوم ایثار در آیات و روایات و بررسی آثار تربیتی آن است. پژوهش، از نوع کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده ها کیفی است. جامعه تحقیق متنی شامل آیات و روایات بحارالانوار می-باشد که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انتخاب شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که مفهوم ایثار در آیات و روایات شامل ترجیح دادن، برتری دادن، مقدم شمردن، برگزیدن، انتخاب کردن، گرامی داشتن، معامله کردن، دوست داشتن و طلب کردن است. ابعاد ایثار در آیات و روایات بر اساس معنای ازخودگذشتگی شامل ابعاد اعتقادی، اجتماعی و سیاسی می باشد؛ و بر اساس معنای لغوی شامل ابعاد الهی و انسانی است. مولفه های ایثار شامل باور به ارزش ایثار، رفتار ایثارگرانه در ارتباط با نیازمندان با بذل مال، ایثار جان در راه خدا و حاکمیت توحید می باشد. آثار تربیتی ایثار در بعد فردی شامل پرورش فضایل اخلاقی ، حقیقت جویی، تزکیه نفس، اصلاح نگرش و رفتار و در بعد اجتماعی شامل تقویت مهرورزی، تثبیت تمدن بالنده ی دینی، حسن رفتار در معاشرت اجتماعی، فقر زدایی، تقویت روح همبستگی است. نتیجه آن که ایثار معامله ای با خدا است. در صورتی که ایثارگر رضایت الهی را در این معامله در نظر بگیرد عمل او دارای بار ارزشی مثبت و در غیر آن دارای بار ارزشی منفی خواهد بود. ایمان به خداوند، پیامبران و رستاخیز بنیادی ترین باورها در شکل گیری ایثار می باشد. کلید واژه: ایثار، ابعاد ، مولفه، اثرتربیتی، قرآن، روایات